از دندان عقل بدانیم
دندان عقل آخرین سری از دندان‌های آسیاب است. زمانی که دندان عقل رشد کرده و از لثه بیرون میزند، علاوه بر ایجاد درد و ناراحتی، سایر دندان‌ها را نیز تحت تأثیر قرار داده و موجب بهم ریختگی آنها میشود
دندان عقل آخرین سری از دندان‌های آسیاب است. زمانی که دندان عقل رشد کرده و از لثه بیرون میزند، علاوه بر ایجاد درد و ناراحتی، سایر دندان‌ها را نیز تحت تأثیر قرار داده و موجب بهم ریختگی آنها میشود. گاها حتی بدتر از این، دندان عقل می تواند موجب بروز مشکلاتی مانند انحراف و عدم قرینگی فک، مشکلات سینوسی و در دراز مدت موجب پوسیدگی و کیست دندانی شود. با این حال، گاها برخی از افرادی که خوش شانس هستند این علائم و مشکلات رایج ناشی از رشد دندان عقل را تجربه نمی کنند. از این رو، این سوال در ذهن آنها پدیدار میشود که آیا کشیدن دندان عقل ضروری است؟ و از آنجایی که جراحی دهان و دندان به روش متعارف و استانداردی در دندانپزشکی تبدیل شده، آیا باید همه دندان های عقل کشیده شود؟
زمانی که نباید دندان عقل کشیده شود.
جراحی دهان و دندان بویژه برای کشیدن دندان عقل به امر بسیار رایجی در میان بزرگسالان تبدیل شده است. اما بر خلاف این باور که در میان عموم مردم شایع است، کشیدن دندان عقل همیشه هم ضروری نیست. دندان عقل سومین و آخرین سری از دندان‌های آسیاب است که معمولا در اواخر دوره نوجوانی تا بزرگسالی رشد میکند. در این سن تمامی دندان‌های شیری ما افتاده و دندان‌های دائمی جایگزین آنها شده‌اند. این امر موجب میشود تا اکثریت افراد تصور کنند که دیگر امکان رشد دندان وجود ندارد، به همین دلیل نیز رویش ناگهانی دندان عقل برای آنها دردسرساز می شود.
از اینرو، در موارد زیر کشیدن دندان عقل ضرورتی ندارد:
- زمانی که دندان عقل شما کاملا سالم است.
- زمانی که دندان عقل بطور کامل بیرون آمده یا رشد کرده است.
- زمانی که بدرستی و بدون بهم ریختن سایر دندان‌ها در مجاورت آنها قرار گرفته و تاثیر منفی بر بایت یا الگوی برهم‌آیی دندان‌های شما ندارد.
- زمانی که حین مسواک زدن و نخ دندان کشیدن براحتی به آنها دسترسی داشته باشید.
زمانی که دندان عقل مشکل ساز می شود.
در اکثریت موارد، دندان عقل باید کشیده شود چرا که رشد آن بر سایر دندان‌های فرد تاثیر میگذارد. به این دلیل که با وجود سایر دندان‌ها، دندان عقل فضای کافی برای رشد ندارد. در نتیجه، دندان عقل در زوایای نامناسبی و حتی بصورت افقی، در فک رشد می کند.
سایر مشکلات رایج ناشی از رشد دندان عقل عبارتند از:
- مخفی ماندن و باقی ماندن دندان عقل در زیر سطح لثه، که در نهایت این دندان عقل نهفته در فک منجر به عفونت یا آبسه دندان می شود که این امر به ریشه سایر دندان ها نیز آسیب می زند و موجب فرسایش استخوان فک می شود.
- بیرون نیامدن کامل دندان های عقل از لثه، که در این حالت دندان عقل به سختی دیده شده و تمیز میشود که این امر آنرا به منبعی از باکتری‌ها تبدیل میکند که میتوانند منجر به بیماری لثه و عفونت دهان و دندان شوند.
- در حالت سوم، دندان عقل بطور کامل رشد کرده و از لثه بیرون میزند اما، با رشد زاویه دار و نامناسب، دندان‌های مجاور را تحت تاثیر قرار می دهد، که این امر منجر به بهم ریختگی و کج شدن سایر دندان‌ها شده و به آنها آسیب میزند.
در صورتی که دندان عقل به طور کامل از لثه بیرون نیامده باشد، برخی دندانپزشکان توصیه می کنند که برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی در آینده، دندان عقل کشیده شود. برخی دندانپزشکان نیز قبل از رشد کامل دندان‌ها و استخوان فک و در سنین پایین، توصیه میکنند که دندان‌های عقل کشیده شوند. به این جهت که افراد جوانتر سریعتر بهبود یافته و کشیدن دندان عقل در سنین پایین تر، احتمال رشد نهفته دندان عقل و عفونت‌های ناشی از آن را به حداقل می رساند.
چه زمانی کشیدن دندان عقل ضروری است؟
در اکثریت بیماران، رشد دندان عقل با درد همراه است که در این حالت دندان باید کشیده شود. اما درد داشتن تنها نشانه برای ضرورت کشیده شدن دندان عقل نیست. عفونت‌های مکرر در بافت نرم، کیست دندانی، تومور دهانی، آسیب رسیدن به دندان‌های مجاور، پوسیدگی دندان و بیماری لثه نیز جزو علائمی هستند که در صورت بروز آنها، کشیدن دندان عقل ضرورت دارد.
کشیدن دندان عقل شامل برداشتن دندان عقل نهفته و ترمیم سایر دندان‌های آسیب دیده مجاور آن می شود. جهت تشخیص بهتر موقعیت و زاویه رشد دندان عقل، دندانپزشک از تصاویر اشعه ایکس استفاده میکند تا دندان عقل را بر اساس فرم سایر دندان‌ها و به طریقی که به آنها آسیبی نرسد، بکشد. کشیدن دندان عقل در اوایل بزرگسالی راحت‌تر است چرا که با افزایش سن و رشد استخوان فک، این دندان‌ها نیز سرسخت‌تر شده و کشیدن آنها نیز دشوارتر میشود.
عوارض ناشی از نکشیدن دندان عقل
آسیب به دندان های مجاور
از آنجایی که دندان‌های دائمی شما از قبل در موقعیت خود قرار گرفته‌اند، رشد دندان اضافی (دندان عقل) موجب بهم ریختگی نظم آنها شده و موقعیت سایر دندان ها را بهم میریزد. این امر باعث ایجاد درد، مشکلات بایت (برهم آیی دندان‌ها) و کجی و نامرتبی سایر دندان‌ها میشود که میتواند مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را نیز دشوارتر کرده و در نتیجه موجب پوسیدگی دندان‌ها شود. در این شرایط، چنانچه درمان به تعویق بیفتد، ممکن است برای برطرف کردن این مشکلات به کامپوزیت دندان یا سایر روش‌های اضافی برای ترمیم دندان عقل نهفته یا شکسته شده نیاز داشته باشید.
حساسیت و درد
اکثریت بیماران تنها با تجربه درد متوجه وجود دندان عقل نهفته خود میشوند. اما همانند سایر مشکلات دندانی، دندان عقل نهفته نیز علائم خفیفی دارد و از این جهت تشخیص آن دشوار است. به همین دلیل شما نباید هیچگونه دندان درد یا حساسیت دندانی و احساس نبض در دندان را نادیده بگیرید. از اینرو، به محل این درد یا حساسیت دندانی توجه داشته باشید. ممکن است حین غذا خوردن یا مسواک زدن، تماسی با دندان‌های پشتی دهان خود داشته باشید که موجب این درد و حساسیت شود که در اینصورت به احتمال زیاد این موارد ناشی از بیرون زدگی دندان عقل شما خواهد بود. زاویه رشد نامناسب دندان عقل نیز موجب آسیب رسیدن به استخوان فک و سایر دندان‌ها میشود. اگر این درد ناشی از رشد دندان عقل درمان نشود، ریشه دندان عفونی شده و در اینصورت ممکن است برای برداشتن پالپ دندان و برطرف کردن عفونت به عصب کشی نیاز داشته باشید.
آسیب به فک
در صورت آسیب دیدن فک، ابتدا سفتی و دردی را حس خواهید کرد و سپس این امر بر عملکرد فک و حرکات دهانی شما نیز تاثیر خواهد گذاشت. مثل سایر دندان‌ها، دندان عقل نیز از فک و از طریق لثه بیرون میزند، اما این امر همیشه هم به این روال نبوده و بخصوص زمانی که هیچ فضایی در اطراف دندان‌های مجاور وجود نداشته باشد، دندان عقل زاویه رشد نامناسبی خواهد داشت.
دندان عقل نهفته موجب جابجایی سایر دندان‌ها و حتی خط فک میشود. این امر میتواند باز شدن دهان را محدود کرده و حین باز کردن دهان باعث ایجاد درد شود. ایجاد کیست دندانی در امتداد دندان عقل نیز رایج است که درصورت عدم درمان میتواند موجب از بین رفتن بخشی از استخوان فک شده و به عصب دندان‌های سالم و مجاور نیز آسیب بزند.
مشکلات سینوسی
همه ما میدانیم که دهان و بینی بطور پیچیده‌ای به هم متصل هستند، اما آیا این نکته را میدانستید که دندان عقل نهفته می تواند سینوس‌ها را هم تحت تاثیر قرار دهد؟ زمانی که رشد دندان عقل موجب ایجاد درد، فشار و عفونت سینوسی شود، کشیدن دندان عقل توصیه میشود. از اینرو، توجه داشتن به این موارد در حفظ سلامتی کلی دهان و دندان ضروری است.
التهاب لثه
سلامت دهان و دندان تنها به دندان‌ها ختم نمی شود و وضعیت لثه نیز در این امر نقش بسزایی ایفا می کند. سلامتی لثه ممکن است بخاطر وجود دندان عقل نهفته در معرض خطر قرار بگیرد. زمانی که دندان عقل با زاویه رشد نامناسب یا افقی رشد کرده و از لثه بیرون می زند، می تواند باعث تورم لثه و دشواری تمیز کردن آن شود. از این رو، لثه حین مسواک زدن و نخ دندان کشیدن حساس شده و درد می کند که این امر از تمیز کردن مناسب آن جلوگیری کرده و می تواند در نهایت منجر به پوسیدگی دندان شود.